Powiat Jasielski, a właściwie jego górska część, usłany jest szeregiem cerkwi, które są świadkami kultury ludu, który je budował i zdobił, wkładając w nie całe bogactwo swego kunsztu ciesielskiego i zdobniczego.
Do naszych czasów przetrwały cerkwie w Świątkowej Małej, Świątkowej Wielkiej, Kotani, Krempnej, Myscowej, Polanach, Desznicy i w Pielgrzymce.
Górska część Jasielszczyzny od kilku wieków zamieszkiwana była przez górali „ruskich” zwanych Łemkami. Posługiwali się oni własnym językiem, mieli odrębne wyznanie, głównie grekokatolicyzm lub prawosławie. Cerkwie budowali zwykle na wzgórzach, dlatego z daleka widoczne, przyciągają wzrok swymi kopułami i złocieniami krzyży.Wszystkie cerkwie mają jedną wspólną cechę – trójdzielność. Składają się z trzech izb, z których środkowa – największa - jest prawie zawsze kwadratem. Materiałem budowlanym najczęściej stosowanym była jodła i sosna, rzadziej buk i modrzew. Dachy, kopuła, a często i ściany cerkwi kryte były i obijane gontem. Dopiero na pocz. XX w. drewniane gonty zastępowano blachą. Często cerkwie na zewnątrz malowane były różnokolorowo – zwłaszcza elementy dekoracyjne, kopuły, gzymsy. W jasielskich cerkwiach pod tym względem wyróżniały się cerkwie w Kotani i Świątkowej.
Oprócz cerkwi drewnianych w Powiecie Jasielskim występują także cerkwie murowane, jak w Desznicy, czy Myscowej. Są to cerkwie z XVIII wieku, jednak budową swą bardziej przypominają kościoły rzymskokatolickie, niż tradycyjne cerkwie. Wnętrza cerkwi były niezwykle bogate. Ikonostasy, czyli obrazy o treści religijnej, malowane były klejowymi farbami na podkładzie gipsowym na drzewie. Niektóre z nich mają wartość muzealną. Wiele z nich wymieniono na nowsze, a stare składano na strychach - stamtąd częst trafiały do muzeum.
Każda cerkiew dzięki różnorodności architektonicznej, stosowanemu zdobnictwu, dzięki wspaniałym wnętrzom ozdobionym ikonami i rzeźbami, stanowi jakby muzeum sztuki ludowej. Jednak wiele z nich, i to naprawdę cennych, nie dotrwało do naszych czasów. Należy dbać o jeszcze istniejące, bo stanowią one niezwykle atrakcyjne obiekty dla turystów odwiedzających nasze tereny.
Starostwo Powiatowe w Jaśle
Subskrybuj
Zgłoszenie