Zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych

1 września 2013 r. weszła w życie ustawa z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw.

O rozwiązaniach, jakie daje znowelizowana ustawa opowiada Agnieszka Prajsnar rzecznik prasowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Jaśle.

Co nowego zmieniło się w przepisach?
Od 1 września 2013 roku weszły w życie przepisy z ustawy dnia 27 lipca 2013 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i niektórych innych ustaw. Ustawa ta zmienia między innymi przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy z 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej. Wprowadzono nowe tytuły do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem. Z innych nowości mamy zmiany dotyczące formularzy ubezpieczeniowych, zmiany w dokumentach rozliczeniowych.

Jakie dokumenty mają składać zainteresowani?
Osoby, które będą miały tytuł do ubezpieczenia społecznego i ubezpieczenia zdrowotnego dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem przede wszystkim muszą złożyć zaświadczenie o zamiarze podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz wniosek o zgłoszenie członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego. Po drugie zaświadczenie o zamiarze podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu, oświadczenie o zmianach, skrócony odpis aktu urodzenia dziecka oraz orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka.

Kto jest osobą uprawnioną do tego?
Osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem własnym, swojego małżonka lub dzieckiem przysposobionym przez okres do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 5 roku życia, a w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki tej osoby przez okres do 6 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia. Oświadczenia osoby sprawującej osobista opiekę nad dzieckiem są dostępne w terenowych jednostkach organizacyjnych ZUS, ale można je pobrać na stronie internetowej zakładu pod adresem www.zus.pl.

Czy musza zaistnieć jakieś dodatkowe warunki aby osoby mogły ubiegać się o ubezpieczenie?
Do dodatkowych takich warunków jakie muszą spełnić osoby ubiegające się o ten rodzaj świadczenia to:
1. Podleganie i opłacanie składek przez okres co najmniej 6 miesięcy bezpośrednio przed rozpoczęciem sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem
2. Drugi rodzic nie może być objęty ubezpieczeniem emerytalnym oraz rentowych z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem, pobierania zasiłku macierzyńskiego, przebywania na urlopie wychowawczym oraz nie mają te osoby ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Jaki jest okres podlegania ubezpieczeniom?
Osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem podlega ubezpieczeniom od dnia określonego w oświadczeniu ubezpieczonego jako dzień rozpoczęcia sprawowania tej osobistej opieki nad dzieckiem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym oświadczenie zostało złożone. Okres taki wynosi do dnia wskazanego w oświadczeniu jako dzień zakończenia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Okres ten wynosi: do 3 lat (nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 5 roku życia)i do lat 6 (nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia, w przypadku orzeczonej niepełnosprawności). Okres ubezpieczenia z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem może być wykorzystywany w całości lub nie więcej niż w czterech częściach.

Osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem z tego tytułu podlegają ubezpieczeniom emerytalno lub ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. To wynika z warunków jakie te osoby spełniają. Dodatkowo osoby, które podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu również podlegają ubezpieczeniom zdrowotnym. Natomiast osoby, które podlegają tylko i wyłącznie ubezpieczeniu emerytalnemu nie są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym.

Dla osób prowadzonych pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osób współpracujących ze zleceniobiorcami podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wynosi: 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek ogłoszonego w trybie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za dany rok kalendarzowy. Dla zleceniobiorców to kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek ogłoszonego w trybie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na dany rok kalendarzowy, nie wyższa jednak niż przeciętna miesięczna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek w okresie 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających okres sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i nie niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Dal osób duchownych natomiast kwota podstawy wymiaru składek to kwota minimalnego wynagrodzenia.

Jeśli chodzi o podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne to wynosi ona 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Natomiast podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne to kwota specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Jakie obowiązki ma ZUS względem osób ubezpieczonych?
Zakład Ubezpieczeń Społecznych przejmuje tutaj rolę płatnika składek. Jako płatnik składek to ZUS dokonuje zgłoszeń do ubezpieczeń, wyrejestrowań z ubezpieczeń oraz sporządza dokumenty rozliczeniowe. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz zdrowotne osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem finansowane są w całości z budżetu państwa.

Czy za osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem opłacane są jakieś inne składki?
Za osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem nie są opłacane składki na fundusz pracy, fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych oraz na fundusz emerytur pomostowych.

Podsumowując rozmowę, można śmiało stwierdzić, że głównym celem omawianej ustawy jest zrównanie praw ubezpieczonych w czasie sprawowania opieki nad dziećmi niezależnie od rodzaju zatrudnienia, a wprowadzone rozwiązania mają wpłynąć na wysokość przyszłych świadczeń osób, które zajęły się wychowaniem dzieci.

Rozmawiała Anna Dziura